VIX Korku Endeksi Nedir?
Finansal piyasaların küreselleşme ile birbirlerine olumlu/olumsuz etki ettikleri bilinen bir gerçektir. Özellikle ekonomisi büyük olan ülkelerde gerçekleşen finansal şoklar diğer ülkelerinin finansal piyasalarını da etkilemektedir. Öyle ki dünyanın en büyük borsası olan New York borsasını barındıran ABD ülkesinde yaşanacak olan bir finansal şok neredeyse bütün dünya finansal piyasalarını etkilemektedir. ABD borsalarının en temel göstergelerinden birisi olarak da yaygın olarak kullanılan S&P 500 endeksi bulunmaktadır. Bu endeksin baz alındığı ve finansal oynaklığın tespit edildiği bir endeks olan S&P 500 VIX korku endeksi nedir? Neyi ifade etmektedir? Gelin isterseniz bu sorulara yanıt arayalım.
Korku Endeksleri
Korku endeksleri aslında piyasadaki oynaklığı (volatiliteyi) belirtmektedir. Biliyorsunuz ki bir enstrümanın oynaklığı ne kadar fazlaysa riski de o kadar yüksektir. Bir borsada volatilite yani oynaklık yüksek olduğunda bu borsada belirsizlikler söz konusudur. İşte bu belirsizlik de yatırımcıların en sevmediği durum arasında yer almaktadır. Fakat bu oynaklıklar ancak enstrümanların fiyat hareketleri gerçekleştikten sonra hesaplanabilir. Yani gerçek zamanlı takip etmek mümkün değildir. Ancak korku yani oynaklık endeksleriyle bunları anlık olarak tahmin etmek mümkündür. Böyle bir endeks de ilk olarak S&P 500 opsiyonları üzerine hesaplanmıştır. Bu endeks ilk başta Chicago Opsiyon Borsası tarafından 1993 senesinde oluşturulmuştur. 2003 yılına kadar yapılan güncellemelerle beraber şimdiki halini almıştır. Unutmayalım ki S&P 500 VIX endeksi sadece S&P 500 endeksi üzerine hesaplanan bir endekstir. Farklı ülkeler de kendi borsalarına ilişkin korku endeksleri hesaplama yoluna gitmişlerdir. Bunlardan bazılarının isimleri şu şekildedir (Şevik, 2022):
- VDAX Oynaklık Endeksi
- HSI Oynaklık Endeksi
- VFTSE Oynaklık Endeksi
- VCAC Oynaklık Endeksi
- AEX Oynaklık Endeksi
- VIBEX Oynaklık Endeksi
- AVIX Oynaklık Endeksi
- SAVI Oynaklık Endeksi
- NIFVIX Oynaklık Endeksi
S&P 500 VIX Korku Endeksi
Uluslararası piyasalarda en önde gelen endekslerden biri olarak gösterilen endekslerden birisi de VIX endeksidir (Öner, Şarkaya İçellioğlu, & Öner, 2018). VIX endeksi vadesine 1 aydan daha az kalan hisse senedi fiyatlarına göre hesaplanmaktadır. Bu hisselerin yakın zamandaki fiyat ortalamasından faydalanarak bir aylık bir oynaklık tahmini yapılmaktadır. Bu oynaklık tahmin değerinin yüksek olması yatırımların da riskli olabileceğine işaret etmektedir. Bundan ötürü de bu endekse korku endeksi de denilmektedir. VIX korku endeksi 15’in altındaysa piyasada pozitif havanın hâkim olduğu yorumu yapılmaktadır. Bu değer 15 ila 20 arasında ise yatırımcılarda risk alma dürtüsü oluşmaktadır. Eğer 20 ila 25 arasında ise piyasada hafif bir oynaklığın bulunduğu yorumu yapılmaktadır. Bu değer 25-30 arasında ise piyasalarda bozulma bariz bir şekilde görülmektedir yorumu yapılır. Fakat değer 30’un üzerinde ise belirsizliklerin olduğu ve riskin had safhada olduğu artık açıktır.
VIX Endeksi ile S&P 500 Endeksi Arasındaki İlişki
VIX değeri yani korku endeksi S&P 500 endeksiyle ters ilişkiye sahiptir. Yani VIX korku endeksi yükselirken S&P 500 endeksi düşmektedir. Bunun tersi de doğrudur (Şevik, 2022).
VIX Korku Endeksi ve Önemi
VIX endeksi yatırımcıların risk algısını ölçmek için önemli bir araçtır. Yüksek bir VIX endeksi değeri piyasalardaki endişenin arttığını ve yatırımcıların risklerini azalttığını gösterir. Öte yandan düşük bir VIX endeksi değeri piyasalardaki güvenin arttığını ve yatırımcıların riskli varlıklara yöneldiğini gösterir.
VIX endeksinin önemi yatırımcıların riskleri yönetmelerine yardımcı olmasıdır. VIX endeksi piyasalardaki volatiliteyi ölçerek yatırımcılara hangi varlıklara yatırım yapacakları konusunda bir fikir verir. Örneğin yüksek bir VIX endeksi değeri yatırımcıların daha güvenli varlıklara yönelmeleri gerektiğini gösterir. Fakat düşük bir VIX endeksi değeri yatırımcıların daha riskli varlıklara yatırım yapabileceklerini gösterir.
VIX endeksinin bir diğer önemi de finansal risk yönetimi konusunda kullanılabilmesidir. VIX endeksi yatırımcıların portföylerindeki riskleri ölçmelerine yardımcı olur. Ayrıca buna göre pozisyonlarını ayarlamalarına destek olur. Özellikle volatiliteye duyarlı yatırımcılar VIX endeksi sayesinde risklerini minimize ederek daha stabil bir getiri elde etmeyi hedefleyebilirler.
Sonuç olarak VIX korku endeksi finans piyasalarında önemli bir gösterge olarak kullanılır. Yatırımcıların risk algısını ölçerek piyasalardaki volatiliteyi ve yatırımcıların risklerini yönetmelerine yardımcı olur. Bu nedenle VIX endeksinin takibi yatırımcılar için önemli bir konudur. Ayrıca finansal risk yönetimi stratejilerinde kullanılabilecek bir araçtır.
Referanslar
Öner, H., Şarkaya İçellioğlu, C., & Öner, S. (2018). Volatilite endeksi (VIX) ile gelişmekte olan ülke hisse senedi piyasası endeksleri arasındaki Engel- Granger eş bütünleşme ve Granger nedensellik analizi. Finansal Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 10(18), 110-124.
Şevik, Semih. (2022). Foreign Trade Activities of The Volatility Index Fear Index Impact: The Example of Turkey. Yüksek Lisans Tezi. Kütahya Dumlupınar Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü