2008 Dünya Ekonomik Krizi ve Sonrasında Borsamızda Neler Oldu

Giriş

Bu yazımızın başlığı: 2008 krizinde borsamız. Fakat bundan önce kısa bir giriş yapmak gerekmektedir. Dünyada ansızın meydana gelen gelişmeler neticesinde ülke borsaları ani çöküşler yaşayabilmektedir. Bir ülkenin borsasının kısa sürede büyük bir çöküş yaşaması için sadece o ülkede problemler yaşanması gerekmez. Bir ülke borsası başka bir ülkenin yaşadığı problemlerden kaynaklı olarak olumlu veya olumsuz anlamda etkilenebilmektedir. İşte buna ülkeler arası etkileşimler denir ve küreselleşmenin en büyük sebeplerinden birisi de budur. Bir daha vurgulamak gerekirse; küreselleşen dünyanın getirdiği en büyük şeylerden bir tanesi ülkelerin birbirleriyle etkileşimlerinin yüksek olmasıdır.

Yüzyıllar önce ülkeler arası etkileşimler yine mevcuttu. Fakat günümüzdeki kadar sıkı bir etkileşim söz konusu değildi. Teknolojik gelişmeler pek tabi ki güçlenen bu etkileşimin en büyük sebebidir. Bir ülkede yaşanan bir sıkıntı diğer ülkeleri anında etkileyebilmektedir. Bu etkilerin görüldüğü en büyük yerlerden birisi ise hisse senedi ve emtia piyasalarıdır. Geçmiş yıllarda dünyamız ve ülkemiz pek çok krize maruz kalmıştır. Peki bunlardan ders çıkarıp önümüzdeki yıllarda yaşanabilecek herhangi bir krizde defansif yatırımcı yönümüzü kuvvetli tutabilir miyiz? Geçmişte yaşanan krizlerde uzun vadede neler olmuş? Geniş bir bakış açısıyla bunları değerlendireceğimiz bir video hazırladık. Bunun için örnek olması açısından ve günümüze en yakın kriz olması açısından 2008 yılı dünya ekonomik krizini seçtik.

Youtube videosuna bu yazının en altındaki bağlantıdan ulaşabilirsiniz. Videoya geçmeden önce gelin 1900 yılından sonraki dünya ekonomik krizlerinin bir özetine bakalım:

1. 1908 (%3 Daralma)

20. yüzyılın ilk mali krizi olarak kayıtlara geçmiştir. 1907 yılında borsaların çöküşüyle başlayan panikler 1908 krizinin tetikleyicisi olmuştur. Birazdan yazımıza konu olacak olan 1929 Büyük Buhran’dan sonra dünya ekonomisinin en trajedik bir şekilde yaşadığı bir dönem olarak tarih sayfalarında yerini aldı.

2. 1914 krizi

Ekonomistler, tarih anlatımında bu dönemde yaşanan ekonomik krizin Birinci Dünya Savaşı’nın gölgesinde kaldığını düşünüyor. Birinci Dünya Savaşı’na giden süreçte devletler arasındaki askeri tansiyonun yükselmesi küresel piyasalarda ciddi satışların yaşanmasına ve bu da finansal bir krizin tetiklenmesine yol açtı. Ellerindeki menkul kıymetlerin parasal karşılığını alamayacağından endişe eden yatırımcılar, hisse ve tahvil piyasalarında yüklü satışlar yaparak, nakde dönmeye başladı. Londra ve ABD borsaları, gelen satışların ardından 31 Temmuz tarihinde kapatıldı. Londra beş ay; ABD ise dört ay boyunca kapalı kaldı.

3. 1971-1921 (%4.4 Daralma)

Tahmin edeceğiniz üzere, dünya savaşından kaynaklı olarak bütün dünya yaklaşık 4 yıl süren bir resesyona girmiştir. Özellikle savaşın sonlarına doğru başlayan yavaşlama 4 yıl etkisini gösterdi.

4. 1929 Dünya Ekonomik Buhranı

Büyük Buhran, 20. yüzyılın en büyük krizi olarak tarihe geçmiştir. Kriz New York borsasının çökmesi ile tetiklenmiştir. Hisse senetlerinin büyük değerler kaybetmesine sebebiyet veren satışların geldiği gün Kara Perşembe olarak bilinmektedir. Yüzbinlerce insan işlerini kaybederken oldukça fazla sayıda şirket iflas açıklamak zorunda kaldılar.

5. 1938 Krizi

BBC’de yer alan habere göre kriz, 1937’nin ortası ile 1938’in ortası arasındaki süreçte yoğun yaşanmıştır. Amerika Birleşik Devletleri’nin 20. yüzyılda yaşadığı en büyük 3. ekonomik küçülme olmuştur. Amerika Birleşik Devletleri’nde reel gayri safi yurt içi hasıla yaklaşık %10 düşerken işsizlik oranları ise bu dönemde %20 seviyesini aşmıştır. Ayrıca sanayi üretimindeki düşüş ise %32’lere kadar ulaşmıştır. Ekonomistlere göre FED ve ABD Hazine Bakanlığı’nın uyguladığı yanlış politikalar krize sebebiyet vermiştir.

6. 1945-1946 (%15,4 Daralma)

Tıpkı 1. Dünya Savaşı gibi 2. Dünya Savaşı’nın da etkileri pek tabi ki finansal piyasalarda hissedilmiştir. 70’ten fazla ülkenin katıldığı bu savaş sonucunda küresel ekonominin temellerinde ciddi değişimler söz konusu olmuştur.

7. 1975 Krizi

2. Dünya Savaşı sonrasında yaşanan ekonomik canlanmanın ardından görülen bu kriz, ekonomik resesyon ile yüksek enflasyonun aynı anda görüldüğü stagflasyon döneminden sonra ve 1973 yılında yaşanan petrol krizi ile ABD Başkanı Richard Nixon’un aldığı bir dizi kararlarla birlikte 1975 krizinin gelmesi kaçınılmaz olmuştur.

8. 1982 Krizi

1973 yılındaki petrol krizinin ardından 1979’da yaşanan enerji krizi, yeni bir resesyon dönemini beraberinde getirdi. 1982 krizi, hem gelişmiş hem de gelişmekte olan ülkeleri büyük ölçüde etkiledi. ABD ve Japonya gibi ülkeler krizden nispeten erken kurtulurken, diğer OECD ülkelerinde krizin etkileri 1980’lerin ortasına kadar sürdü. 2. Dünya Savaşı’nın ardından bu döneme kadar görülen en derin kriz olarak kayıtlara geçti.

9. 1991 Krizi

1990’lara gelindiğinde dünya düzeninde bir dizi önemli değişiklik yaşandı. Bir yanda Soğuk Savaş’ın sonu, diğer yanda da Körfez Savaşı ile yaşanan petrol krizi küresel ekonomi üzerinde baskı yaratmaya başladı. Devletlerin savunma harcamalarının düşmesi, borçlanmanın artması, tasarrufun azalması ve 1980’lerdeki patlamanın ardından inşaat sektörünün yavaşlaması makroekonomik dengeleri bozmaya başladı. Buna ek olarak, enflasyon ile tüketici ve iş dünyası güven endekslerindeki düşüş karşısında merkez bankalarının uyguladığı politikalar da sorunları artırdı. Bunların sonucunda Batı ülkeleri başta olmak üzere küresel ekonomide yeniden daralma yaşandı.

10. 2008 Krizinde Borsamız

ABD’de düşük gelirlilere yüksek faizle verilen subprime mortgage kredilerinin geri ödemelerinde yaşanan sorunlar emlak sektörünün çökmesine neden oldu. Bunun sonucunda da finans sektöründe büyük çaplı iflaslar görülmeye başlandı. Uluslararası Para Fonu’na (IMF) göre, “Büyük Buhran’dan bu yana görülen en ciddi ekonomik ve finansal çöküş” yaşandı. Yaşanan likidite sorunları tüm dünyayı etkiledi. Ancak krizden en çok etkilenen yerler gelişen ülkeler oldu. İşte videomuzun konusu olan 2008 krizinde borsamız.

Borsada 2008 krizini bizzat tecrübe etmemiş bireysel yatırımcılar bu videoyu izledikten sonra ülkemiz borsasındaki bütün hisse senetlerinin o yıllardaki performansları hakkında bilgi sahibi olacaklar. 2007 – 2012 yıllarını 4 farklı tarih aralığına sahip senaryolarla grafikler vasıtasıyla değerlendirdik. Elde edilen bulgular çoğu insanın tahmin edemeyeceği seviyeden sonuçlar olarak karşımıza çıkmıştır. Not: Hiçbir yatırım uzmanı, hiçbir üstat(!), hiçbir ekonomist size bu dönemleri bu kadar kısa ve öz bir şekilde özetlememiştir. 2008 kriz sürecini bu videoda olabildiğince en kısa sürede aktardık. İzlerken hem keyif alacağınız hem de değerli bilgiler öğreneceğiniz keyifli bir video olacak. Keyifli seyirler…

Kaynak: bbc.com

Youtube: Bireysel Yatırımcı

Twitter: @menkulanalisti