Süper Bono Nedir?

Bono Nedir?

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) faizleri %14’te sabit tutmasıyla birlikte gündemde yer alan en büyük tartışmalardan biri ise süper bonoların çıkartılıp çıkartılmayacağı oldu. “Süper bono nedir? Ne amaçla kullanılır?” Sorularına geçmeden önce bilmeyenler için isterseniz bono kavramını açıklayalım.

Kısaca bono, bir borçlanma aracıdır. Tıpkı tahvil gibi bonolar da devletler ya da kurumlar tarafından ihraç edilebilirler. Finansal enstrümanlarda vade kavramı en önemli özelliklerden birisi olduğu için bu borçlanma araçları iki ana başlığa ayrılmışlardır. Eğer bir borçlanma aracı vadesi 2-12 ay arasında ise bono, 12 aydan fazla ise tahvil olarak adlandırılır. Bu temel farkı açıkladıktan sonra süper bono kavramına dönelim.

Süper Bono Nedir?

Süper bono diye adlandırılan borçlanma aracı aslında teoride yine bonodur. İsminin başına süper gelmesindeki en büyük sebep, olması gerekenden daha yüksek faizli olmasından kaynaklanmaktadır. 1994 yılında Çiller Bonosu olarak da yazılıp çizilen süper bonoların faizi %400 olarak belirlenmişti. Yani bu şu demektir; siz bu bonodan 1000 TL’lik satın aldıysanız, vade sonunda sizin elinize 5000 TL para geçecek demektir. Oldukça yüksek bir meblağ… Peki 1994 yılında ne oldu?

Tansu Çiller’in 5 Nisan Kararlarını Açıklaması – TRT

💡 Popüler İçerik! 😊

Aracı kurum sitelerinde veya birçok borsa platformunda hisse senetlerinin günlük, aylık veya yıllık kazançlarını görüntüleyebiliyoruz. Fakat 2 yıllık, 3 yıllık veya 5 yıllık getirilerini paylaşan bir kaynak bulunmamaktadır. Bundan dolayı Borsa ve Yatırım ekibi olarak hisselerin yıllık getirileri tek bir tablo haline getirildi.

Hisselerin yıllık getirilerini güncel bir şekilde incelemek için "Hisselerin Tarihsel Getirileri" içeriğimizi inceleyebilirsiniz

Devamını incele...
#Hisse2022'den
beri %
2020'den
beri %
2017'den
beri %
1 TETMT TETMT 3575.1 182896 161472
2 POLTK POLTK 3605.5 27159.5 123320
3 KSTUR KSTUR 2162.3 24410.5 93445.1
4 RAYSG RAYSG 2858.6 11838 70293.1
5 UZERB UZERB 1343 21974.3 56882.6

Aşağıdaki grafik 1994 yılına ait Dolar/TL kurunu göstermektedir. Görüldüğü üzere, yıla 14538 liradan başlayan dolar kuru, 4 Nisan 1994 tarihinde 22662 lira seviyelerine tırmanmıştır. Yani bu 4 aylık süreçte TL, dolara karşı yaklaşık %56 değer kaybetmiştir.

1994 yılına ait Dolar/TL kur grafiği

Bu değer kaybı yetmezmiş gibi 5 Nisan kararlarının ardından kur 40000 TL seviyesine dayanmıştır. Yani yaklaşık 1-2 günde TL’nin dolara karşı %77 değer kaybetmesi demek! Peki neydi bu 5 Nisan kararları? O zamanki TCMB başkanı Yaman Törüner Milliyet gazetesindeki köşe yazısında bu kararları şu şekilde derlemiştir:

– “İhracatta Vergi İadesi” ve “İhracatta Navlun Primi” uygulamaları kaldırılarak; “katlı kur” uygulamaları sona erdirildi.
– Hükümetin bütçe dışına çıkacak harcama yapabilmesini sağlayan “fon sistemi”nin kaldırılmasına karar verildi ve mevcut 73 fondan 63’ü kaldırıldı.
– Piyasa ile Merkez Bankası döviz fiyatları arasında oluşan “kur makası” yok edildi.
– Sadece halkın bankalara yatırdığı mevduattan kanuni karşılık alınması yöntemi değiştirilerek; bankaların tüm pasiflerinden karşılık alınmaya başlandı. Çünkü, bankalar için tasarruf mevduatı dışında, başka mevduat çeşitleri ve borçlanma kaynakları oluşmuştu.
– Merkez Bankası, Toprak Mahsulleri Ofisi ve diğer devlet kurumlarına, kanunu gereğince para basarak fon sağlıyordu. Merkez Bankası Kanunu değiştirilerek; bu uygulamaya tamamen son verildi.
– Merkez Bankası her yıl bütçenin yüzde 15’i kadar hükümete avans verir ve bu avanslar pratikte geri ödenmezdi. Değiştirilen Merkez Bankası Kanunu ile avans miktarı kademeli olarak yüzde 3’e kadar düşürüldü ve Hazine aldığı avanslar karşılığında Merkez Bankası’na “devlet tahvili” verdi.
– Bankalardaki tüm mevduata “devlet garantisi” verildi.
– Güneydoğu Anadolu Projesi (GAP) bitirildi.
– Terörle mücadelede uluslararası literatürde örnek gösterilen başarılar elde edildi.
– Döviz rezervinin 3 milyar doları aşkın bölümü ipotek altındaydı ve Merkez Bankası’nın rezerv seviyesi sıfıra inmişti. Bu saçmalığı yok etmek amacıyla, ipotek gerektirmeyen “süper döviz hesapları” sistemi getirildi ve döviz rezervleri 2 yılda 18.5 milyar dolara kadar yükseldi. Cumhuriyet tarihinde en yüksek döviz rezervimiz 7.5 milyar dolar civarında gerçekleşebilmişti.
– 3 bankanın faaliyetlerine son verildi ve Merkez Bankası bünyesinde sadece müdürlük olan Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu, Genel Müdürlük’e dönüştürüldü.
– Yabancı merkez bankaları, Merkez Bankamız’da Türk Lirası üzerinden hesap açmaya başladılar.
– İhracatı desteklemek amacıyla Eximbank kredilerine Munzam Karşılık desteği verildi.

5 Nisan 1994’te alınan bu kararların ardından dolar 32000 TL’ye sonraki gün ise 40000 TL’ye dayandı. Ardından, yaklaşık bir buçuk ay sonra 22 Nisan’da 29703 seviyelerine kadar geriledi. 29703 TL seviyelerinden sonra 35000’li seviyelere çıkmasının ardından Mayıs 1994’te %400 faizli süper bonolar piyasaya sürüldü. Buradaki amaç dövize olan talebi kesmek ve kısa dönemli kamu borçlarını ödeyebilmekti. Süper bonoların ihraç edilmesinin akabinde kurda beklenen düşüş gerçekleşmemiş olacak ki kur, Ağustos ayının ortalarına kadar 31000 seviyelerine kadar düşebilmiştir. Olaya bir de farklı bir bakış açısıyla bakacak olursak, bu hamlenin kurdaki daha fazla yükselişin önüne geçilmesini sağlayan bir hamle olduğu bile düşünülebilir. Neticede seneyi 38495 TL civarında kapatan Dolar/TL kuru 1995 yılında da sürekli yükselişine devam etmiştir. Dolar/TL kurunun sonraki yıllardaki grafiklerini aşağıdan inceleyebilirsiniz.

1995 yılına ait kur grafiği

1995 yılına ait Dolar/TL kur grafiği



1996 yılına ait kur grafiği

1996 yılına ait Dolar/TL kur grafiği



1997 yılına ait kur grafiği

1997 yılına ait Dolar/TL kur grafiği



1998 yılına ait kur grafiği

1998 yılına ait Dolar/TL kur grafiği



1999 yılına ait kur grafiği

1999 yılına ait Dolar/TL kur grafiği



2000 yılına ait kur grafiği

2000 yılına ait Dolar/TL kur grafiği



2001 yılına ait kur grafiği

2001 yılına ait Dolar/TL kur grafiği


Kaynaklar:
www.milliyet.com.tr/yazarlar/yaman-toruner/5-nisan-1994-kararlari-1863180
www.hurriyet.com.tr/ekonomi/1994-krizi-kisi-basina-1283-dolarimizi-goturdu-39012897
paracevirici.com/doviz-arsiv/merkez-bankasi/gecmis-tarihli-doviz/2001/amerikan-dolari
uzmanpara.milliyet.com.tr/haber-detay/gundem2/5-nisan-1994te-ne-olmustu/1000/590



Son Yazılar

  • Bist100 Hisselerinin Endeks Ağırlıkları

    Bist100 Hisselerinin Endeks Ağırlıkları

    Borsa İstanbul’da yer alan piyasa değeri ve işlem hacmi bakımından en büyük 100 şirketi temsil eden BİST100 endeksinde yer alan hisse senetlerinin endeksteki ağırlıkları ne kadar? Detaylı bilgiler yazımızda mevcuttur.

  • Hisse Önerileri – Aracı Kurum Model Portföyleri

    Hisse Önerileri – Aracı Kurum Model Portföyleri

    Aracı kurumların önerdikleri hisse senetlerini tek bir sayfada birleştirdik. 20 aracı kurumun yayınladıkları raporlara istinaden önerilen hisse senetlerini sizler için tek bir sayfada haftalık olarak topluyoruz. Önce kurum kurum hangi hisseler önerilmiş onlara bakacağız, sonrasında ise bütün önerileri birleştirdiğimizde hangi hisse senedini kaç yatırım şirketi önermiş sorusuna yanıt arayacağız. 20 aracı kurumun önerdiği onlarca detayları…

  • Borsada En Değerli Şirketler

    Borsada En Değerli Şirketler

    Borsa İstanbul’da yer alan 400’ten fazla şirket arasında en değerli şirketler hangileridir? Bu içerikte piyasa değerine göre en büyük 100 şirket ve aynı zamanda halka açık payların piyasa değerine göre en büyük 100 şirketi güncel bir şekilde görüntüleyebilirsiniz.

  • Kredi Notu Nasıl Hesaplanır?

    Kredi Notu Nasıl Hesaplanır?

    Kredi notu, finansal hayatımızın önemli bir parçasıdır. Bu skor, kredi kullanma geçmişimizi ve ödeme alışkanlıklarımızı özetler. Ne kadar yüksek bir kredi notuna sahipseniz, o kadar avantajlı kredi koşullarından yararlanma şansınız olur ancak düşük bir kredi notu, yüksek faiz oranları ve kredi başvurularının reddedilme riski gibi zorluklarla karşılaşmanıza neden olabilir. Bu yazıda kredi notu nasıl hesaplanır…

  • En Çok Kaybettiren Hisseler

    En Çok Kaybettiren Hisseler

    Borsada en çok kaybettiren hisseler ve getiri değerlerini güncel bir şekilde bu içerik ile takip edebilirsiniz.

  • Ucuz BIST30 Hisseleri: 1 Yıl Öncesi ile Karşılaştırma

    Ucuz BIST30 Hisseleri: 1 Yıl Öncesi ile Karşılaştırma

    Son 1 yılda BİST100 yükselişine ayak uyduramayan BİST30 şirketleri hangileri? BİST100’e göre rölatif getiri bakımından getiri sağlayamayan 10 BİST30 şirketi hangileridir? Ayrıca BİST30 şirketlerinin son 1 yılda dolara göre değişimleri ne durumda? Bütün bu sorulara bu yazımızda yanıt arayacağız.

  • Ziraat Yatırım Hisse Önerileri

    Ziraat Yatırım Hisse Önerileri

    Ziraat Yatırım hisse tavsiye listesini en düzenli veren aracı kurumlardan biridir. Bu içerikte Ziraat Yatırım’ın sitesinde düzenli olarak paylaştığı hisse öneri listesi ve hedef fiyatlarını görüntüleyebilirsiniz. Ayrıca hedef fiyat verilen hisselerin hedeflerine ulaşmaları için gereken yüzdelik getiri potansiyellerini de güncel olarak takip edebilirsiniz.

  • En İyi Aracı Kurum Sektörü Hisseleri

    En İyi Aracı Kurum Sektörü Hisseleri

    Güncel olarak en iyi aracı kurum sektörü hisseleri hangileridir? En çok kazandıran aracı kurum hisseleri neler? Gelin aracı kurum sektörüne bakış atalım.


Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir