Giriş
Bir yatırım fonu satın almak istediğinizde internette (twitter, youtube vb. gibi mecralarda) “bu fonun satışından elde edilen kardan kesilen stopaj oranı %A’dır” gibi bir ifade ile karşılaşırız. Bu sadece yatırım fonlarına has bir özellik değildir. Finansal piyasalarda veya ekonomi camiasında devletlerin çoğu durumlarda stopaj kesintisi gerçekleştirdiğini mutlaka duymuşsunuzdur. Bu yazıda bizim ilgilendiğimiz nokta fonlarda stopaj olduğu için odak noktamızı oraya vereceğiz.
Herhangi bir yatırım fonunu elinizde belirli bir müddet tuttuğunuzu varsayalım. Mesela A fonunu satın aldınız ve yaklaşık 6 ay bu fonu elinizde tuttunuz. Bu yatırım fonuna 100 bin TL para koyduğunuzu düşünelim. 6 ay sonunda fonun kazancı ile birlikte hesapta görünen değerin 120 bin TL olduğunu varsayalım. Eğer bu A fonu satışında kardan stopaj kesilmiyorsa satış sonunda elinize geçen para net 120 bin TL olacaktır. Fakat A fonu satışında kardan %10 stopaj kesintisi uygulanıyorsa 6 ay sonunda elinize geçen para 118 bin TL olacaktır. Bunun hesaplaması oldukça kolaydır. Fonu satın aldığınız meblağ ile satış yaptığınız meblağ arasında ne kadar fark vardı örneğimizde göre?
120 bin TL – 100 bin TL = 20 bin TL
Yani siz 20 bin TL kar etmiş oldunuz süreç sonunda. Dolayısıyla bu 20 bin TL’nin yüzde 10’u (yani 10’da 1’i) 2 bin TL yapar. Dolayısıyla 120 bin TL paradan 2 bin TL stopaj ödendiğinde cebinize kalan para net 118 bin TL olur.
💡 Popüler İçerik! 😊
Yatırım fonlarının performanslarını değerlendirmek istiyorsanız bu içerik tam size göreHem gelen olarak hem de fon türüne göre en çok kazandıran fonları listelediğimiz güncel yazımızı incelemenizi tavsiye ediyoruz.
Yatırım fonlarının geçmişe yönelik getirilerini incelemek istiyorsanız "En Çok Kazandıran Yatırım Fonları" içeriğimizi inceleyebilirsiniz
| # | Kod | 1 Yıllık Getirisi (%) | Şemsiye Fon Türü |
|---|---|---|---|
| 1 | IPB | 86.66 | Değişken |
| 2 | IVY | 85.95 | Karma |
| 3 | ZFB | 72.63 | Değişken |
| 4 | MKG | 69.39 | Kıymetli Madenler |
| 5 | IRT | 68.88 | Değişken |
Fonlarda Stopaj Nasıl Ödenir
Peki “stopaj ödemesini nasıl gerçekleştireceğim?” diye soran insanlar da oluyor. Aracı kurumlardaki sistemde siz satış gerçekleştirdiğinizde (eğer sattığınız fondan stopaj kesintisi uygulanması gerekiyorsa) zaten paranın size stopaj kesilmiş hali yatmış olacaktır. Yani stopaj ödemesi için sizin ekstra bir çaba harcamanıza gerek yok. Aracı kurum sizin için size sormadan bunu zaten hallediyor. Dolayısıyla böyle bir süreç sizin vaktinizi hiçbir şekilde almayacaktır.
“Satış yapmak istediğim fondan zarar ettim. Yine de stopaj ödeyecek miyim?” sorusu da bazı insanlar tarafından soruluyor. Stopaj kavramı yatırım fonlarında kardan yapılan kesintilerdir. Dolayısıyla zararına sattığınız bir yatırım fonunda herhangi bir kar söz konusu olmadığı için herhangi bir stopaj ödemesi gerçekleştirilmez.
Hangi Fonlarda Stopaj Vardır?
“Hangi yatırım fonlarında stopaj uygulanıyor, hangilerinde uygulanmıyor?” sorusunun cevabını arayalım. Normal şartlar altında Borsa İstanbul’da işlem gören hisse senetlerine odaklı bir şekilde yatırım yapan ve adında “Hisse Senedi Yoğun Fon” diye geçen yatırım fonlarında yaptığınız satışlarda elde edilen karlarda herhangi bir stopaj ödemesi gerçekleştirmezsiniz. Yani kar olduğu gibi size kalır. Bunun sebebi de hisse senedi yoğun fonlar havuzdaki paranın en az %80’ini BİST’te işlem gören hisse senetlerine yatırmak zorundadırlar. Siz BİST’teki hisse senedi alım satım işlemlerinde elde ettiğiniz kardan herhangi bir şekilde stopaj ödemiyorsunuz. Dolayısıyla paranın en az %80’ini BİST’teki hisse senetlerine yatırdığını belirten hisse senedi yoğun fonlarda paranın neredeyse hepsi BİST’teki hisse senetlerine yatırıldığı kabul edilerek stopaj kesintisinden muaf tutulurlar. Özellikle isminde “değişken”, “karma”, “eurobond”, “dış borçlanma”, “yabancı”, “serbest” ve “döviz” geçen fonlarda stopaj uygulaması mevcuttur.
Örnek
Gelin herhangi bir yatırım fonunda stopaj kesintisi olup olmadığını çok basit bir örnekle inceleyelim. Bunun için örnek bir yatırım fonu seçmek durumundayız. Mesela TCD kodlu Tacirler Portföy Değişken Fon’unu ele alalım. TEFAS sitesinde TCD fonunu görüntülemek için burayı tıklayın. Tıkladıktan sonra sayfayı biraz aşağı kaydırınca sağ tarafta “Fon Varlık Dağılımı” adı altında bir pasta grafik göreceksiniz. Bu pasta grafik fondaki var olan paranın yüzde kaçının hangi enstrümanda olduğunu göstermektedir. Yazının hazırlandığı 18 Şubat 2022 tarihine ilişkin pasta grafiği aşağıdaki görseldeki gibidir.
Pasta grafikten görüleceği üzere hisse senetlerine verilen ağırlığın oranı %80’den daha fazladır. Yani “hisse senedi yoğun fonlardaki paranın en az %80’inin BİST’te işlem gören hisse senetlerine yatırma zorunluluğu neticesinde stopaj kesintisi olmaz” bilgisinden yola çıkarak TCD fonunda da “acaba stopaj kesintisi olmaz mı?” diye düşünebilirsiniz. Çünkü burada da paranın en az %80’i BİST’te işlem gören hisse senetlerine yatırılmış durumdadır (aslında bu uzun zamandır böyledir). Fakat TCD fonunun isminde “Hisse Senedi Yoğun Fon” ibaresi geçmediğinden dolayı yaptığınız satışlardan (eğer kar ettiyseniz) elde ettiğiniz kardan %10 stopaj ödemek durumunda kalırsınız.
“Hisse Senedi Yoğun Fon listesini nasıl görebilirim?” sorusuna da yine link üzerinden yanıt vereceğim. Buraya tıklayarak TEFAS’ta yer alan bütün yatırım fonlarına ait bir tablo göreceksiniz.
Sayfanın orta-sağ bölümünde yer alan “Fon Unvan Tipi” kısmına tıkladığınızda bir sürü seçenek karşınıza çıkar. Bu listeden “Hisse Senedi Yoğun Fon” ibaresine tıkladığımızda tablo güncellenerek sadece hisse senedi yoğun fonları karşımıza çıkar. Görselden de görüldüğü üzere fonların, bulunduğunuz günün öncesindeki 1 ay, 3 ay,…, 5 yıl getirilerini de görerek fonları değerlendirme imkanına sahipsiniz. Bu sayede kardan %10 stopaj almayan yatırım fonlarını da listelemiş olursunuz.
Belirli zamanlarda bazı yatırım fonlarında uygulanan %10 stopaj oranları %0’a indirilebiliyor. Fakat genelde bu sadece bazı dönemleri kapsıyor. Bunlar için de ya mevzuatı sürekli takip etmek gerekecek ya da bununla ilgili paylaşımlar yapan kişileri takip ederek bilgi sahibi olmak gerekecektir.