Borsa Pazarları Nelerdir?

Borsa pazarları kavramı için en aşina olunan isimler aşağıda verilmiştir. Borsada pazar sıralaması şu şekildedir:

• Yıldız Pazar
• Ana Pazar
• Alt Pazar
• Yakın İzleme Pazarı (YİP)
• Piyasa Öncesi İşlem Pazarı (PÖİP)

Gelin isterseniz borsa pazarları ve mantığını birkaç örnek ile açıklamaya çalışalım.

Borsa Pazarı Ne Demektir?

Borsa İstanbul’da işlem gören şirketler belirli kriterlere göre bir nevi “kategorilere” ayrılırlar. Bunlara bir örnek endekslerdir. Endeksler, hisse senetlerinin bir kategori altındaki fiyat hareketlerinin kolektif bir şeklinde değerlendirilmesini sağlar. Örnek olarak, borsadaki teknoloji şirketlerinin fiyat hareketlerini incelemek istiyorsunuz diyelim. Bunun için üretilen olan BİST Teknoloji Endeksi, BİST’te yer alan teknoloji sektöründe yer alan şirketlerin hisselerinin bütün hareketlerini temsil eder. Yani bir nevi tüm sektöre ilişkin fiyat hareketlerinin göstergesi bu endeks olmuş olur. Siz Borsa İstanbul’un kriterlerine göre en iyi 100 şirketin tüm paylarının fiyat hareketlerini incelemek istiyor olabilirsiniz. Bunun için de BİST100 endeksi hesaplanmaktadır. Benzer şekilde, bir ilde yer alan tüm hisselerin dahil olduğu bir endeks de bulabilirsiniz. Son bir örnek de temettü hisseleri üzerine verelim. Belirli kriterlere göre temettü ödeyen hisselerin tümünün değerlendirildiği BİST Temettü endeksi mevcuttur. Bu şirketler arasından en verimli temettü ödeyen 25 şirketin değerlendirildiği Temettü 25 endeksi bile mevcuttur.

Bu endeksler adı üstünde bir “gösterge” niteliği taşımaktadır. Sayısal değerleri vardır. Bağlı olduğu kategorinin diğer kategorilere göre yükselişinin daha iyi ya da daha kötü olduğu yorumlanır. Bize göre bu kategorileştirme işlemine benzeyen fakat farklı yapıda olan bir kavram daha mevcuttur. Bu kavram da pazar kavramıdır. İsterseniz gelin borsa pazarları kavramını biraz daha açalım. Borsada pazarlar aslında yine bir kategorileştirme işlemidir. Burada Borsa İstanbul belirli kriterlere göre yatırımcılara bir nevi uyarıda bulunmaktadır. Borsa pazarları aslında bir “güven” skalası olarak da değerlendirilebilir.

Yakın İzleme Pazarı Nedir? (YİP)

Bir şirketin hisse fiyatlarında şüpheli hareket oluyorsa ve/veya kamuya duyurulması gereken açıklamaları KAP üzerinden gerekli zamanda yapmıyorsa o şirket yakın izleme pazarına dahil edilir. Bu sayede Borsa İstanbul yatırımcılara “Bak dikkatli ol, bu şirket yakın izleme pazarına dahildir. Riskli!” uyarısı vermiş oluyor. Bir başka pazar da piyasa öncesi işlem platformudur.

Yakın İzleme Pazarı Hisseleri Hangileridir?

Yakın İzleme Pazarı’nda bulunan hisse senetlerine güncel bir şekilde buraya tıklayarak ulaşabilirsiniz.

Piyasa Öncesi İşlem Platformu Nedir? (PÖİP)

Bir şirketin tüm hisseleri halka açık olmayabilir. Örneğin, yüzde 90’lık kısmı ya da yüzde 10’luk kısmı halka açık olabilir. Bu platformun genel özelliği halka açıklık oranı %5’in daha altında hisseleri barındırmasıdır. Ayrıca, halka açık olup hisseleri borsada işlem görmeyen hisseleri de barındırmaktadır. Bu hususlar göz önünde bulundurulduğunda şirketler borsa tarafından PÖİP pazarında işlem görmeye uygun bulunabilir. Gördüğünüz gibi burada da yatırımcıya bir uyarı verilmiş olunuyor. Yatırımcı şirket analizi yaparken bu sayede (eğer istemezse) yakın izleme pazarında bulunan ya da PÖİP pazarında bulunan şirketleri eleyebilir ve incelemelerine devam edebilir.

Piyasa Öncesi İşlem Platformu Hisseleri Hangileridir?

Meraklıları için bir başka içerikte güncel hisse senetlerini paylaştık. Piyasa Öncesi İşlem Platformu’nda bulunan hisse senetlerine ilişkin detaylı bilgi için lütfen burayı tıklayınız.

Bir başka “güven” sınıflaması da şirketlerin büyüklüklerine göre yapılmıştır. Şirketin fiyat hareketlerinde bir anormallik yok, şirketin halka açıklık oranında da bir sıkıntı yok fakat şirket küçük ölçekli bir şirketse veya büyük ölçekli şirket olup özkaynakları yeterli düzeyde değilse farklı pazarlara dahil edilebiliyor. Bu pazarlarla da bir nevi yatırımcıya uyarı veriliyor gibi düşünebiliriz. Mesela bu pazarlardan en itibarlısı Yıldız Pazar’dır.

Yıldız Pazar Nedir?

Bir şirketin halka açık kısmının piyasa değeri 300 Milyon TL veya üzerinde olduğu zaman Yıldız Pazar’a dahil edilmesi için değerlendirilir. Fakat bununla birlikte piyasa değeri, halka açıklık oranı, yerli bireysel yatırımcı sayısı, likidite vs. gibi kriterlere ilişkin koşulların da sağlanması gerekmektedir. Belirlenen koşulları sağlayan ve YİP veya PÖİP pazarına dahil edilmeyen şirketler Yıldız Pazar’a dahil edilmektedir. Şirket bu kriterlerin hepsini sağlanmadığı takdirde ikinci itibarlı olan pazar Ana Pazar’a dahil edilebilir.

Yıldız Pazar Hisseleri Hangileridir?

Bize göre en itibarlı pazar olan Yıldız Pazar hisseleri hangileridir? Bu hisseleri merak ediyorsanız hazırlamış olduğumuz güncel tabloya ulaşmak için lütfen buraya tıklayınız.

Ana Pazar Nedir?

Ana Pazar kriterleri Yıldız Pazarı’na göre biraz daha hafiftir. Mesela şirketin ilk kotasyonda halka açık kısmının piyasa değerinin 75 Milyon ₺ ila 300 Milyon ₺ arasında olması birinci kriterdir. Daha sonra Yıldız Pazar için saydığımız kriterlerin daha düşük versiyonlarını sağlaması gerekmektedir.

Ana Pazar Hisseleri Hangileridir?

Ana Pazar’da bulunan hisse senetlerini incelemek için lütfen buraya tıklayınız.

Alt Pazar Nedir?

Eğer şirket Ana Pazar’a da dahil değilse aynı zamanda YİP ve PİÖP pazarlarında da değilse Alt Pazar’a eklenecektir.

Alt Pazar Hisseleri Hangileridir?

Alt Pazar hisselerinin bulunduğu listeyi güncel bir şekilde buradan takip edebilirsiniz.

Borsa Pazarları Arasındaki Fark Nedir?

Borsada yer alan pazarları detaylıca değerlendirdik. Peki bu kategorileştirme sonucunda elimize ne geçti? Bu kategorileştirme ne işe yarıyor? Bu sorulara yanıt arayalım. Bildiğiniz üzere borsanın işlem saatleri vardır. Mesela 9:55 ile 18:10 arasında borsamız açıktır. İstediğiniz hisseyi istediğiniz an genelde alıp satabiliyorsunuz. Fakat yakın izleme pazarı ve piyasa öncesi işlem platformunda sürekli işlem söz konusu değildir. Bu pazardaki hisseler sadece belirli zamanlarda 5 defa tek fiyattan işlem görmektedir. Yıldız Pazar, Ana Pazar veya Alt Pazar’daki hisseler sürekli işlem görmektedirler. Tek fiyat yoktur.

Bir başka özellik ise açığa satış ve kredili işlemdir. Yıldız Pazar ve Ana Pazar’a dahil olan şirketler için kredili işlem yapılabilirken diğer pazarlarda bu yapılamaz. Buna ek olarak, tüm pazarlara ilişkin devre kesici tetikleme oranları bile farklıdır. Yıldız Pazar’da %10 kayıpta devre kesilirken bu oran Ana Pazar’da %7.5’tir ve Alt Pazar’da %5’tir. Bunlara benzer birçok işlem esasları bulunmaktadır. Fakat en önemli işlem esası bizce bir şirketin sürekli işlem görüp görmediğidir.

Yıldız Pazar’da yer alan hisselere yatırım yapanlar daha güvenli bir limana demir atmıştır. Sonrasında ise sırasıyla Ana Pazar ve Alt Pazar gelmektedir. Güven açısından bakacak olursak Yakın İzleme Pazarı ve Piyasa Öncesi İşlem Platformu diğer 3 pazara göre daha düşük seviyede kalmaktadır. Bu güven kavramını da riskle yani volatiliteyle açıklayabiliriz. Pazar seviyesi düştükçe risk de artmaktadır.

---

Son Yazılar