CDS Nedir?
Bir ülkenin risk primi olarak adlandırılan CDS nedir? Ne işe yarar? CDS’in Türkçesi nedir? CDS alınıp satılabilir bir şey midir? Bu sorulara olabildiğince detaylı yanıtlar bulmaya çalışacağız.
Piyasaları devamlı takip eden insanların sıklıkla karşılaştığı bir tabir olan CDS aslında ne demek? CDS kavramı, Credit Default Swap kelimelerinin kısaltmasından oluşmaktadır. Yani CDS açılımı Kredi Temerrüt Takası’dır. Bir ülke hazinesi ya da bir şirkete borç verildiğinde bu borcun tahsil edilememesi durumuna karşı alınan sigorta poliçesine CDS denmektedir. Bir CDS herhangi bir borsa düzenlemesine tabi değildir. Bundan dolayı CDS’ler tezgahüstü piyasalarda işlem görmektedirler.
Kitabi tanımı verdikten sonra artık herkesin anlayabileceği bir şekilde CDS kavramını açabiliriz. CDS kavramı bir ülkenin ya da bir şirketin risk primini göstermektedir. Küçük yatırımcıların, şirket CDS’leri ile ilgilenmediğini varsaydığımızdan dolayı burada ülke CDS primi konusuna ışık tutacağız. Global ölçekte CDS kavramı bir ülkenin risk seviyesini belirten bir gösterge niteliği de taşımaktadır. CDS’in birçok çeşidi bulunmaktadır.
- 6 Aylık CDS USD
- 1 Yıllık CDS USD
- 5 Yıllık CDS USD
CDS primi denildiğince neredeyse her zaman 5 yıllık CDS USD değerinden bahsedilmektedir.
CDS Puanı Nasıl Belirlenir?
Çok basit bir şekilde bu soruyu yanıtlayabiliriz. CDS primi piyasa tarafından belirlenmektedir. Genellikle dolar cinsinden ifade edilmektedir. Bir ülkenin CDS değerinin artıp azalmasındaki en büyük rol makroekonomik göstergelerine düşmektedir. Yani o ülkenin ekonomisi güçlü ise ve ülkede güven havası hakimse CDS primi düşük olacaktır. Eğer o ülkenin ekonomik göstergeleri zayıf veya ekonomik itibarı düşükse CDS primi yüksek çıkacaktır.
CDS primlerinde bahsedilen her 100 baz puan %1 faize denk gelmektedir. Örnek olarak, Türkiye’nin CDS risk priminin 100 baz puan olduğunu varsayalım. Bu durumda Türkiye, uluslararası piyasalardan aldığı borç için %1 oranında ekstra faiz ödemek durumundadır. Fakat CDS değeri 800 baz puan ise %8 ekstra faiz ödemek durumundadır. Çünkü bu noktada ülkenin risk priminin oldukça yüksek olduğu görülmektedir. Ülke zaten zor durumda. Peki neden zorda olan kişiden daha yüksek faiz isteniyor ve daha da darboğaza sürükleniyor? Bu soruya da aşağıdaki gibi örnek vererek yaklaşalım.
Örnek olarak, dolar bazlı hazine tahvili ya da bonosu satın almak istiyorsunuz. Dolardaki faiz oranının %3 olduğunu varsayalım. Aynı zamanda satın alınacak tahvilin de yıllık %3 getirisinin olduğunu düşünelim. Bu tahvili, ekonomisi sağlam olan Almanya mı ihraç etse satın almak istersiniz yoksa ekonomisi kırılgan olan Türkiye mi ihraç etse satın almak istersiniz? Eğer faiz oranı ikisinde de %3 ise tabi ki bütün yatırımcılar bu soruya Almanya cevabını verecektir.
Türkiye’nin ekonomisinin tahvilin ihraç edileceği dönemde kırılgan olduğunu varsaydık. Bu noktada yatırımcıların tahvil satın almak için Almanya yerine Türkiye’yi seçmesi için cazip bir faiz eklemesi yapılması gerekmektedir. İşte bu noktada borç verecek olan yatırımcı için almaya değer bir risk ve borç alacak hazine için de feda edeceği bir değer arz/talep dengesi ile piyasada belirlenecektir. Almanya’nın CDS değerinin 100 ve Türkiye’nin 500 olduğunu düşünelim. Yani Almanya’dan alacağınız tahvilin getirisi %3+%1=%4 fakat Türkiye’den alacağınız tahvilin getirisi %3+%5=%8. Eğer yatırımcı aradaki %4’lük fark için yine Türkiye’yi seçmeyecekse demek ki ülkede durumlar kötüdür. Böylece arz/talep dengesinden dolayı Türkiye’nin CDS’inin yükselmesi durumuyla karşı karşıya kalınacaktır. Eğer CDS 900 baz puan olursa ve yatırımcı artık Almanya yerine Türkiye’yi tercih ederse anlaşılmaktadır ki Türkiye’nin CDS değeri 900 baz puan civarlarındadır.
CDS Puanı Yükselirse Ne Olur?
Bir önceki paragrafta verdiğimiz örnek üzerinden gidelim. Bir ülkenin CDS puanının artması kısaca borçlanmak için o ülkenin daha yüksek maliyetler ödemesi anlamına gelmektedir. Yani ne kadar az CDS puanı o kadar az maliyet demektir. Ülke ekonomisi kötüye gittikçe CDS yükselecek ve daha yüksek maliyetlerle borçlanılacaktır. Bu olayın içinden çıkılmaz bir döngüye girmemesi ve yüksek maliyetlere artık son vermek için artık rasyonel ekonomik adımların atılması gerektiği anlaşılmaktadır. Eğer bu adımlar atılırsa ve piyasa bunu olumlu karşılarsa CDS primleri düşecektir ve daha az maliyetle borçlanılacaktır.
Ülkelerin Güncel CDS Puanları
| Ülke | Güncel CDS Primi |
| ABD | 30.27 |
| Almanya | 7.58 |
| Avustralya | 35.27 |
| Avusturya | 7.64 |
| Belçika | 10.22 |
| Birleşik Krallık | 10.05 |
| Brezilya | 225.6 |
| Çin | 53.85 |
| Danimarka | 15.68 |
| Endonezya | 96.96 |
| Finlandiya | 28.76 |
| Fransa | 29.98 |
| Hollanda | 9.15 |
| Hong Kong | 36.2 |
| İrlanda | 14.85 |
| İspanya | 39.26 |
| İsveç | 19.75 |
| İtalya | 105.01 |
| Japonya | 17.12 |
| Kanada | 38.88 |
| Meksika | 155.14 |
| Norveç | 12.9 |
| Polonya | 151 |
| Portekiz | 38.61 |
| Rusya | 13775.17 |
| Türkiye | 620.95 |
| Yeni Zelanda | 21.4 |
| Yunanistan | 128.25 |
Türkiye’nin CDS Puanı 2022
2022 yılında Türkiye’nin aylık CDS puanları aşağıdaki gibi oluşmuştur:
| Ay | CDS Değeri |
| Ocak | 533.6 |
| Şubat | 567.63 |
| Mart | 549.4 |
| Nisan | 605.64 |
| Mayıs | 705.4 |
| Haziran | 838.24 |
| Temmuz | 860.24 |
| Ağustos | 740.97 |
| Eylül | 788.61 |
| Ekim | 682.4 |
| Kasım | 620.95 |
“Devalüasyon Nedir? Türkiye’de Uygulanan Devalüasyonlar” konusunda hazırlamış olduğumuz detaylı içeriğe ulaşmak için burayı tıklayınız.